منوچهر انور (متولد ۱۳۰۷ در تهران) کارگردان، نویسنده، ویراستار، گوینده و مترجم؛ فارغالتحصیل آکادمی سلطنتی هنرهای دراماتیک انگلستان است. وی فعالیت هنری را در لندن-سال ۱۳۳۲- به عنوان نویسنده، بازیگر و گوینده در رادیو فارسی بیبیسی آغاز کرد.
او برای تحصیلات متوسطه خود وارد دبیرستان فیروزبهرام شد و در سال ۱۳۲۳ با کمک غلامحسین صالحیار، بخش تئاتر انجمن ادبی فیروز بهرام را تشکیل داد. او تحصیلاتش در دبیرستان را نیمه تمام رها کرد و به انگلستان رفت و در مرکز آموزش رویال آکادمی تئاتر به تحصیل پرداخت.
آثار
سال ۱۳۳۷ پس از بازگشت به ایران، وارد مؤسسهٔ انتشارات فرانکلین شد؛ در آنجا حرفهٔ ویراستاری را پایهگذاری کرد و تا ۱۳۴۱ سرویراستار فرانکلین بود. انور پس از پیوستن به گروه هنر ملی و تدریس در دانشگاه بهطور عمده فعالیت گویندگی و نویسندگی متن آنونس فیلمها را شروع کرد. مهمترین آثار هنری او فیلم مستند نیشدارو محصول سال ۱۳۴۳ و نسخهٔ سینمایی نمایشنامه مشهور بیژن مفید یعنی شهر قصه است که فیلمنامهٔ آن در سال ۱۳۵۲ توسط منوچهر انور و بیژن مفید نوشته شد و انور آن را کارگردانی کرد. نمایش شهر قصهیکی از محبوبترین آثار هنری در تاریخ معاصر ایران محسوب میشود.
کارگردانیها
- ۱۳۳۹:کارگردانی (با نام مستعار «شاروَند») نمایش بلبل سرگشته نوشتهٔ علی نصیریان، برای شرکت در «جشنوارهٔ تئاتر ملل» در پاریس - آوریل ۱۹۶۰م. (بهار ۱۳۳۹ش) ــ که «اولین حضور جدی تئاتر ایران در جشنوارههای بینالمللی» است.
- ۱۳۴۱: فیلم «چم (طرح چم)» / ترجمه و گویندگی: «منوچهر انور» / تهیهکننده: «ابولقاسم رضایی»
- ۱۳۴۳:در «سازمان برنامه»، فیلم نیشدارو را در قالب یک فیلم مستند صنعتی دربارهٔ «مؤسسهٔ سرم سازی رازی»، ساخت. این فیلم از آثار مهم تاریخ سینمای مستند ایران است.
- ۱۳۴۶: مدیر عامل شرکت «نور و صدا» شد و ساخت فیلمهای صنعتی و تبلیغاتی/تجارتی را آغاز کرد که تا سالها ادامه داشت. از فیلمهای ساخته شده در شرکت «نور و صدا» میتوان اینها را نام برد: فیلم مستند دربارهٔ «بانک صادرات ایران»، فیلم مستند «نان از آتش» (دربارهٔ صنایع پتروشیمی)، فیلمهای یک دقیقهای تجارتی / تبلیغاتی (برای مثال: فیلمهای تجارتی/تبلیغاتی برای محصولات شرکتهای: «تاید»(Tide)، «مینو»، «گروه صنعتی بهشهر» و چند شرکت دیگر)
- ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰: فیلمهای «چاه سرکش» و «شعلههای آغاجاری»
- ۱۳۵۲: ساخت فیلم بلند سینمایی شهر قصه
گویندگیها
منوچهر انور در طول سالهای متمادی، همیشه گویندگی را در کنار سایر کارهایش ادامه دادهاست. از همهٔ آنها میتوان نمونههای زیر را نام برد:
- ۱۳۳۸: گفتار متن فیلم مبارزه با آتش در اهواز(Fire Fight at Ahvaz)، به زبان انگلیسی/ کارگردان: جان شرمن (مستندساز انگلیسی)
- ۱۳۳۹: گفتار متن یک فیلم مستند دربارهٔ رابرت فراست (Robert Frost)، شاعر آمریکایی
- ۱۳۴۶: گفتار متن فیلم جام حسنلو (روایت «منصور حلاج» در تذکرهالاولیاء)/ طرح و کار: محمدرضا اصلانی
- ۱۳۴۹: مترجم و گویندهٔ باد صبا، فیلمی از آلبر لاموریس
- ۱۳۵۵: گفتار متن فیلم فانوس خیال، کارگردان و فیلمنامه: بهرام ریپور
- دههٔ ۱۳۶۰ ش: نویسندگی و گویندگی متن فیلم گاز، آتش، باد (پروژههای تزریق گاز)، کارگردان: کامران شیردل
- از اواسط دههٔ ۱۳۵۰ ش: گویندگی و نویسندگی «آنونسهای سینمایی» را به پیشنهاد و تشویق هوشنگ کاوه آغاز کرد و با ارائهٔ کارهایی خاص و متفاوت از آنونسگویی رایج در سینمای ایران تا آن زمان، شأنی ویژه و دیگرگون برای نوشتن و خواندن آنونس آثار سینمایی در ایران بهوجود آورد؛ که این امر را تا به امروز ادامه دادهاست.
تألیفها و ترجمهها
- از سال ۱۳۳۹: کار در «دائرهالمعارف فارسی» ــ همکاری نزدیک با دکتر «محمود مصاحب»، با تألیف و ترجمهٔ مدخلهای مربوط به نقاشی، معماری، هنرهای زیبا و صنایع سنتی ایران و تعدادی مباحث هنریِ دیگر، برای دائرهالمعارف؛ که این همکاری تا زمان چاپ آن ادامه داشت.
- ۱۳۷۰: پختستان، ادوین ابوت
- ۱۳۸۵: ترجمهٔ کتاب عروسکخانه، اثر هنریک ایبسن
- ۱۳۹۶: ترجمهٔ کتاب اردک وحشی، اثر هنریک ایبسن
- ۱۳۹۷: تألیف کتاب هزار بیشه ملانصرالدین، دیدنیها و شنیدنیها (تصویرگریِ نورالدین زرینکلک)
- ۱۳۹۸: تألیف کتاب زبان زنده
- تألیف «چکامه در تعریف شعر» ــ همراه با سیدی صوتی.
- ترجمهٔ کتاب «ماجراهای پینوکیو» اثر کارلو کولودی، با همکاری «ایرج انور»، همراه با مقدمهای مفصّل، نوشتهٔ «منوچهر انور».
- مرگ یزدگرد نوشتهٔ بهرام بیضایی، چاپ انتشارات روشنگران و مطالعات زنان به شکل دوزبانه و نیز به شکل انگلیسی
- فتحنامهی کلات نوشتهٔ بهرام بیضایی، چاپ انتشارات روشنگران و مطالعات زنان
ویراستاریها
- ۱۳۳۷: ورود به مؤسسهٔ انتشارات فرانکلین-به دعوت همایون صنعتی زاده- و پایهگذاری حرفهٔ «ویراستاری»، یا بقول آن زمان «اِدیتینگ»، که با ویراستاری یک جلد از کتابهای تاریخ تمدن- ویل دورانت دربارهٔ تمدن وفرهنگ شرق (چین و ژاپن)، ترجمهٔ امیر حسین آریانپور آغاز شد.
- ویراستاری و بازنویسی ترجمهٔ معروف رمان «خشم و هیاهو» The Sound and the Furyاثر ویلیام فاکنر با همکاری خود مترجم[بهمن شعلهور]
- از ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۱: آنچه در «مؤسسهٔ انتشارات فرانکلین» به چاپ رسیدهاست، زیر نظر «منوچهر انور» ــ در جایگاه «سرویراستار» ــ بودهاست.